آتش پرستی

آتَشْ‌پَرَسْتی، عنوانی كه غیرزردشتیان به دین زردشتی داده‌اند. از آنجا كه اهم آیینهای دینی زردشتیان در حضور آتش انجام می‌گیرد، از دیرباز پیروان این دین را آتش‌پرست به‌شمار آورده‌اند. در كتابهای ادب و تاریخ فارسی و عربی آتش‌پرست معادل زردشتی، مجوس، و آتش‌پرستی مترادف با دین زردشتی، مجوسیت است. اطلاق این عنوان احتمالاً از زمانی آغاز شده است كه زردشتیان به تأسیس معبد (آتشكده) روی آوردند (نك‍ : آتش، آتشكده)، پیش از آن نویسندگان خارجی پرستش آتش را تنها مشخصۀ ممتاز این دین به‌شمار نیاورده‌اند. زردشتیان خود همیشه منكر عبادت آتش بوده‌اند و در معارضاتشان با صاحبان ادیان دیگر اعلام كرده‌اند كه آتش را فقط «واسطۀ» عبادت خدا دانسته‌اند و نه خود «خدا». در فرهنگ اسلامی، پرستش آتش از مصادیق شرك، و تقدیس آن در حد شرك به‌شمار آمده و ظاهراً به همین دلیل است كه در بسیاری روایات، نماز خواندن در حالی كه آتش در سوی قبلۀ نمازگزار باشد، منع شده است.

مآخذ

طوسی، محمدبن حسن، المبسوط، تهران، 1387ق، ص 86؛ معین، محمد، مزدیسنا و ادب فارسی، دانشگاه تهران، 1338ش، 1 / 286 به بعد؛ نجفی، محمدحسن، جواهر الكلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981م، 8 / 380؛ نیز:

Boyce, Mary, Zoroastrians, London, 1979, p. 64.

احمد تفضلی